NDARA PUSPA

Sirahe nenglang-nengleng ngiwa nengen. Lambene semu mesem. Kesel ngadeg banjur lungguh dhingklik. Mripate ngriyip. Durung suwe nyelehake bokong, cekekal ngadeg maneh. Gombal teles njeron ember kebak banyu ing pengarepane diperes apuh. Nuli dulat-dulit ngresiki lebu sing sekira isih nemplek ana peleg sasela-selaning ruji. Sawise rinasa sakabehe katon menceret kempling Ndara Puspa nembe nglereni olehe ngumbah sepedha motor anyare.

Kendharaan kuwi dudu olehe tuku. Kaya dheweke gableg dhuwit apa. Najan ndara, yen mung mergawe ndherek karaton, blanjane sepira? Katujokna kadidene abdi dalem langentaya kaprigelane mbeksa lan nabuh gamelan isih payu kanggo menehi les privat marang putra-putrine para kanjeng sarta mulang kesenian ana sawetara sekolahan.

Sembulihe lumayan. Sithik rongithik kepara malah bisa dicelengi ana bank. Apa iki sing dijenengake barokah? Dhuwit sithik ning turah? Yen dhong kecenthok butuh mirunggan, kok ya ana-ana was rejeki sing ngampiri. Cekak cukupe, kanthi dilakoni samadya, ora susah ndadak nganggo ngaya apa maneh ngangsa-angsa, bale somahe Ndara Puspa tansah kecukupan najan ora mumbra-mumbru.

Dhasar yen lagi pulung, paribasan lagi thenguk-thenguk wae ya meksa nemu kethuk. Nomer depositone nalika diundhi ndilalah katut metu. Hadhiah sepedha motor gres kinyis-kinyis sida kecekel tangan. Nembe sepasar kepungkur kendharaan mau dikirim menyang omahe. Saiki endi ana bank sing ora aweh hadhiah? Pamrihe supaya para nasabah kepencut nyimpen dhuwite ana kono.

Biyasa urip neng kampung, saben ana warga mipik barang, tangga liyane padha pating jrabing. Ana sing mung ungak-ungak saka jendhela. Liyane wira-wiri api-api menyang warung karo lirak-lirik. Beteke kabeh kepengin ngerti sapa sing lagi kabegjan. Lho, ingatase kahanan ekonomi tambah mawut, paribasan golek sega saemplokan was kudu direwangi iwut, kok isih ana pawongan sing turah-turah dhuwit. Ngungkuli bom Bali, kabar sepedha motor anyare Ndara Puspa ora gantalan menit wis sumebar mratah sakampung.

Tumrap Ndara Puspa dhewe kabeh mau ora perlu digagas. Dhasar atine katemben bungah. Kepriye ora, wong sajeg jumleg ya lagi pisan iki duwe pitmontor, najan carane numpak wis suwe mahir. Coba yen kudu tuku kenceng, nganti jambul wanen kira-kira mokal kelakon.

Minangka klangenan anyar saben dina sepedha motore dipanasi. Swara mesine alus dheng.....dheng.....dheng. Ing kupinge rinasa keprungu laras banget, ngungkuli uyon-uyon gandem marem. Beda karo sepedha motor utangan umume sing unine.... dhit.... dhit.... dhit... (kre)dhit.

Pisan-pindho pitmotor anyare dienggo mubeng kampung. Iku wae kudu mlipir-mlipir awit durung cekel rebuwes. Arepa mung saknyukan, lebar dianggo mesthi langsung dikumbah najan ora reged saipit-ipita.

"Weh, digirah malih, den?" cluluke Lik Man. Sing diaruh-aruhi mlengeh. Ajeg. Saben Ndara Puspa utheg karo sepedha motore, ya tukang tambal ngiringan omah kuwi sing ngancani ngobrol. Yen wis ngono, Kang Jawul, bakul mracang sebelah, biyasane nyusul nggabung. Lumrah. Arane wae tangga adu pager kanan-kering. Sandhung jekluk ketemune ya karo wong loro kuwi.

"Menawi kasringen dipun girah mangke malah awon lho, den," sambunge Kang Jawul. Ndara Puspa kandheg. Tidha-tidha serbet teles sing isih dicekel diselehake. Pancene babar pisan ora nate pengalaman ngrumat sepedha motor, omongane Kang Jawul sing semu nggiri-nggiri krasa ngedheg-dhegi.

"Kok aneh. Mboten sae kados pundi, Kang?" pitakone.

Lik Man dhewe melu ngungun. Nalare, tambah resik rak tambah resep disawang. "Apa kudune kaya duweke Jimun Kirik kae? Wis luthu ra tau kambon gombal, oline rembes kocrat-kacrit pisan. Yen numpak, kathok ki ora tau kok ora reged kenyak gemuk," cluluke.

"Ora ngono, Lik. Maksudku, kowe ngerti iwak to?" ucape Kang Jawul. Lik Man ora enggal wangsulan awit durung mudheng lerege. Semono uga Ndara Puspa katon bingung. "Napa hubungane sepedha motor kaliyan ulam?" wuwuhe.

"Ngeten lho, den. Ulam nika jalaran mboten nate mentas saking toya daos amis. Ngaten ugi pitmontor. Kekerepen dikumbah gek-gek mangke malah mambu". Mudheng lagi disemoni Kang jawul, Ndara Puspa gumuyu latah-latah.

Ora kaya ningrat liyane sing biyasane kumingsun, Ndara Puspa kalebu blater. Srawunge trapsila nyumedulur, tnnpa mbedakake drajat lan semat. Ya marga tansah nguwongke sapepadhane Ndara Puspa dadi kajen ing bebrayan kampunge.

Utamane marang brayate dhewe Ndara Puspa temen-temen kenceng olehe ngecakake udanegara. Saking kerase terkadhang malah njalari benthik baro bojone. Kepriye ora geseh. Ndara Puspa iku panggonane unggah-ungguh. Sembarang kalir ditimbang saru sikune. Beda sisihane. Den Nganten Puspa kuwi sarwa praktis. Dhasar wongwongane canthas lan bantas pisan. Mula kerep wae perkara sepele wekasan dadi gedhe. Katujune sadurunge keladuk ngambra-ambra, Ndara Puspa pilaur ngalah.

"Bu," ujare nuju wayah surup nalika lagi nglumpuk lungguhan ana teras ngomah. Kupinge Den Nganten Puspa wiwit njepiping, lambe rada njedhir. Rusti, anake prawan ontang anting, melu kethal-kethil. "Bola-bali wis tak weling yen gawe teh kuwi sing mirasa. Kajaba legi lan anget kudu krasa sepete. Ora kaya iki. Wis bening tawar sisan. Iki komboran jenenge," cluluke Ndara Puspa karo ngangkat gelas unjukane.

"Alah, pisan-pisan nggih ngunjuk anyepan. Mesisan sesirik ben mboten gampil kenging diabetes," wangsulane bojone.

"Lho, Nok, Ibumu kuwi yen dituturi ajeg mbrengkelo," wuwuhe Ndara Puspa sambi nyawang anake wadon.

"Ditambahi gendhis dhewe rak saded ta, Pak," ucape Rusti setengah mbela ibune kang lagi ketiban awu anget.

"Perkarane dudu kuwi. Nanging sing tak kuwatirake, mengko nek kowe banjur kepatuh nyuguh tamu wedang saanane. Iki ora becik."

"Pripun mboten apike."

"Ngertiya ya, Nok. Kahanane saweneh balesomah iku bisa katitik saka unjukan sing disuguhake marang tamune. Yen wedange anget, legi, sepet gek kenthel pisan kena dibadhe keluwarga kuwi harmonis. Suwalike yen kaya komboran, wis ta, bisa dipesthekake kahanane brayat mau uga sepa, anyep," kandhane Ndara Puspa.

"Dados cethane Ibu ngladosi unjukan anyep niki awit nembe neson kalih Bapak?" cluluke Rusti sakepenake.

"Bocah ra urus. Rumangsaku sepranaseprene kok durung bisa tata jalma," grenenge Ndara Puspa.

Kuwi lagi soal wedang. Durung ngrembug wewaler-wewaler liyane. Marang batihe Ndara Puspa ajeg meling, "yen tangi esuk aja nganti kedhisikan pitik supaya gangsar olehmu ceceker rejeki". Awit saka kuwi bale somahe Ndara Puspa tansah resep dinulu. Sadurunge bangun esuk kabeh wis tumata. Isih repet-repet plataran ngarepan rampung disapu gilar-gilar. Semono uga njero omah katon resik gumrining. Jendhela-jendhela dibukaki. Hawa seger ngebaki senthong. Kena dititeni, ora let suwe Den Nganten Puspa mesthi metu regol saperlu blanja menyang pasar. Siji loro tangga sing mbarengi blanja racak isih padha dhowal-dhawul rambute lan sethepen mripate awit durung kober raup. Den Nganten Puspa malah wis adus lan macak. Jungkatane tatas, pangganggone resik sarta pantes.

Wis dadi padatan manjing ngisak merlokake nglumpuk ana meja dhahar. Kaya biyasane bengi kuwi rampadan sing dicawisake mung prasaja, jangan bening, sambel trasi, gereh kinanthi goreng garing ditambah rempeyek kacang. Nanging amarga tetep disyukuri, ya dadi mirasa.

Rusti ajeg lungguh kursi sisih kulon meja. Sebab, panyawange bisa bawera nrabas ruwang tamu lan teras, kepara bablas nganti tekan ratan ngarep omah. Wewayangane kendharaan kang pating sliri sarta bakul hik sing sentheyoran kabotan mikul dagangane ketok cetha. Suwalike, najan awan pisan, sing nang njaba ora bakal weruh njerone ngomah amarga kaling-kalingan kaca cendhela rayban ruang tamu alapis slintru tipis.

Olehe mangan tanpa sabawa. Paling sing keprungu mung kumlinthinge sendhok adu karo piring. Manut Ndara Puspa, wong mangan kuwi ora ilok sinambi ngobrol geguyonan. Awit apa wae sing dipangan, arepa prasaja pisan, yen dikenyam kanthi emat bakal bisa dirasakake nikmate. Cethane, mangan kuwi ora mung waton ngemplok nganti weteng mbedhudhung. Nanging luwih saka iku, nyukuri paringe Gusti kang murbeng dumadi. Mula wektu Rusti ndadak ngowahi adat jelih-jelih satengahe mangan, Ndara Puspa api-api mbudheg.

"Pak, Bapak....," cluluke prawan kuwi karo sirahe longak-longok nyawang njaba. Raine Ndara Puspa mbrabak ngempet nesu. Suwe ora oleh wangsulan, sepisan maneh Rusti njempling rada sora. "Paaak!".

Ndara Puspa muntab. Kagol anggone dhahar, genti nggebrak meja. Dhueerr! "Bocah ora tata. Dientekake dhisik mangane, lagi kena matur," ujare kanthi swara, groyok saking dukane. Den Nganten Puspa bisane mung lungguh mengkered saking wedine.

Karo mimblik-mimblik Rusti kepeksa nyimik-nyimik ngentekake sega ing piringe nganti resik. Sak upa wae, ngugemi wewalere Bapake, ora ana sing nyisa utawa kecicir. Rampung mangan Rusti ngombe sacegukan.

"Wis, saiki omonga," pangatage Ndara Puspa. Rusti blangkemen. Lambene kaya kemunci. Luh wiwit mili saka mripate.

"Kok malah mbisu," aloke Bapake.

"Kula ajrih....,"jawabe Rusti lirih.

"Wedi. Wedi apa?"

"Mangke Bapak duka malih". Unjal napas sedhela, Rusti mbacutake olehe matur kanthi alon-alon ngarah ora ndadekake kaget Bapake, "Sepedha motore Bapak dipendhet tiyang".

Ndara Puspa njumbul. Mengo menjaba. Gandrik! Pitmontor anyar sing mentas dilap nganti kinclong lan diparkir ana teras ngarep saiki wis ora katon. Pager regol menga ngeblak. Jranthal, Ndara Puspa mlayu metu. Ngungak dalan kiwa tengen, Nanging sing digoleki embuh wis tekan ngendi. Ndara Puspa nekep dhadhane sing krasa abot. "Nok, nok, ngerti ana maling mlebu kowe kok ya mung meneng wae," grenenge.

"Pripun saged matur, wong durung-durung Bapak kesusu duka," ature Rusti. Saking ora kuwate Ndara Puspa wekasane ambruk kantaka dadi royongan. Den Nganten Puspa bisane mung jelih-jelih. "Mula ta mula, Pak. Ampun kolot nemen-nemen. Saniki zamane pun owah. Dede jaman Kompeni malih. Coba yen pun ngeten niki napa mboten cotho," sambate setengah nutuh,*

Dening:Pakne Puri / Panjebar Semangat-01/2006